بوشهری
گویش بوشهری مجموعه‌ای از گویش‌های جنوب ایران هستند که تقریباً در سرتاسر استان بوشهر و بخش‌هایی از مناطق غربی استان فارس مانند بخش‌هایی از شهرستان لامرد و، کنارتخته، خشت و مناطق جنوب شرق خوزستان مانند هندیجان و
بندر ماهشهر رایج است.
این لهجه‌ها شباهت‌های زیادی با گویش بندرعباس، و نیز لری و بختیاری و لهجه کازرونی و لهجه آبادانی دارد. این لهجه‌ها عبارتند از بوشهری مرکزی (رایج در شهرستان بوشهر)، تراکمه‌ای (لامرد کنونی)، آبدانی (مربوط به منطقهٔ آبدان)، کنگانی، جمی، تنگستانی، دشتی، دشتستانی، دیلمی، گناوه‌ای و ماهشهری – هندیجانی است. لهجه‌ها در روستاها بیشتر از شهرها متنوع هستند.
گویش‌های استان
گویش در استان بوشهر به دو بخش تقسیم شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. گوویش جنوبی شامل گویش شهرستانهای تنگستان، دشتی، کنگان، عسلویه، جم و دیر می‌باشد. خود شهر بوشهر هم گویشی همسو با گویش تنگستان دارد. گویش شمالی نیز در شهرستان دشتستان، شهرستان گناوه و دیلم رایج است و در گناوه و دیلم با زبان لری آمیختگی زیادی دارد.
گویش بوشهری در شهرستان بوشهر، گویش دشتی یا دشتیاتی در منطقهٔ دشتی شهرستان دشتی و دیر، گویش تنگستانی یا تنگسیری در بخش ساحلی تنگستان است. گویش دشتستانی لهجه مردم دشتستان و شمال غربی استان (گناوه و دیلم) است که با گویش لری بختیاری آمیخته است. گویش دیری – بردستانی و آبدانی بعلاوه دشتیاتی هم در شهرستان دیر است و دارای قدمت منحصر به فرد است. گویش دیری به فارسی فصیح نزدیک است ؛ و گویش کنگانی و جمی هم در منتهای جنوبی استان بوشهر است که (به خصوص لهجه جمی) به فارسی فصیح و معیار نزدیکترند.
آواها و کلمات نمونه
- بود: بید
- دود: دید
- زانو: زونی
- شب: شُو
- خواب: خُو
- فوت کردن: فیت کردن
- کوچه: کیچه
- نگاه کردن: سِی کردن
- مادر: دِی
- لیوان: گِلاس
- گربه: گولی
- خدا: خُیا
- آب: اُو
- پدر: بوآ
- صبحانه: ناشتا
- ناهار: چاس
- شام: شوم
منبع : ویکی پدیا فارسی