استان بوشهر شهرستان تنگستان
با سلام عزیزان امروز در سیتی بین با استان بوشهر شهرستان تنگستان آشنا میشید.
شهرستان تنگستان، یکی از ۱۰شهرستان استان بوشهر است و دارای دو بخش مرکزی و دلوار است.
مرکز این شهرستان شهر اَهرَم است.
موقعیت
شهرستان تنگستان دارای ۲٫۸۰ کیلومتر مربع وسعت است و از شمال و مشرق به شهرستان دشتستان،
از جنوب شرقی به شهرستان دشتی، از شمال غربی به شهرستان بوشهر و از غرب و جنوب غربی به خلیج فارس محدود است.
پیشینه: سبب نامگذاری این شهرستان به تنگستان این است که در قسمتهای ساحلی آن تَنْگهایی
صعب العبور وجود دارد و همچنین اراضی و مناطق مسکونی آن در فضای کم و تنگِ میان کوه و دریا واقع شده‌است.
تنگستان قدیم محدود به قسمتهای ساحلی آن می‌شد اما بعدها مناطق بوشهر دستخوش تقسیماتی شد
که اهرم و توابع آن، باغک، بنه گز و… به تنگستان اضافه شدند.
تقسیمات کشوری
- بخش مرکزی شهرستان تنگستان
- دهستان اهرم
- دهستان باغک
- دهستان قباکلکی
شهر اهرم
- بخش دلوار
- دهستان بوالخیر
- دهستان دلوار
شهر دلوار
جغرافیای طبیعی
آب و هوای آن در قسمتهای ساحلی گرم و مرطوب و در قسمتهای مرکزی تقریباً گرم و خشک است.
کوه‌های تنگستان: کوه قلعه دختر (۱۲۲۰ متر) با امتداد شمالی ـ جنوبی، کوه بِیرَمی (۹۵۰، ۱ متر)
با امتداد شمال غربی ـ جنوب شرقی و کوه سُرخ (۹۹۰ متر) از رشته کوه‌های زاگرس در آنجا واقع است.
قسمتی از رشته کوه مُند نیز در تنگستان امتداد دارد. این شهرستان تَنگهایی دارد،
مانند تنگ بِهوش/باهوش و تنگ گَرْوَک. رودهای مهم آن عبارتند از: رود بهوش یا اهرم،
رود خشک که در چهار کیلومتری جنوب شرقی شهر اهرم به رود بهوش می‌ریزد و رودشور
/سور با جهت شمالی ـ جنوبی جریان یافته و در دو کیلومتری جنوب غربی آبادی مسیله فخری به رود مند می‌ریزد.
جغرافیای انسانی و اقتصادی
شغل اهالی آن کشاورزی، باغداری، تجارت با لنج به کشورهای عربی، حصیربافی و عبا بافی و صیادی، دامداری، صیدماهی، لنج سازی و قالی باقی است. آب مصرفی اهالی از رود، چشمه، چاه و آب انبار تأمین می‌شود.
محصول عمده آن گندم، جو، خرما، مرکّبات (از جمله انار)، تنباکو و تره بار و محصولات دریایی مثل صید انواع ماهیان، خرچنگ وغیره‌است.
جمعیت این شهرستان در سرشماری ۱۳۹۰ خورشیدی، ۰۰۰، ۹۱ تن گزارش شده‌است. از کل جمعیت شهرستان ۰۰۰، ۳۰ تن (ح ۱۸٪) شهرنشین، ۰۰۰، ۶۱ تن (ح ۸۰٪) روستانشین و بقیه غیرساکن‌اند. اهالی آن مسلمان (شیعه) و به فارسی جنوبی با گویش محلی، معروف به «تنگ‌سیری» تکلم می‌کنند.
راه اصلی بوشهر به نواحی جنوب و جنوب شرقی استان از این شهرستان می‌گذرد.
ـ راه اهرم ـ بندر بوشهر به سمت باختر، و به درازای ۵۲ کیلومتر.
ـ راه اهرم ـ خورموج به سمت جنوب، و به درازای ۳۵ کیلومتر.
ـ راه اهرم ـ دلوار به سمت جنوب باختری، و به درازای ۲۳ کیلومتر.
بررسی‌های تاریخی
نام تنگستان و تنگستانیها و دلاوری‌هایشان، از دوره زندیه به بعد در منابع تاریخی دیده می‌شود و از همین دوره آنان در حیات سیاسی کشور تأثیری بسزا داشتند. تنگستانیها در ۱۱۷۹/۱۷۶۵ به نیروهای کریم خان زند که قصد داشتند میرمُهَنّا (حاکم بندرریگ که بازرگانان را در دریا و خشکی غارت می‌کرد) را سرکوب کنند، کمک کردند. در ۱۲۰۶ قریة تنگستان محل درگیری لطفعلی خان زند با شیخ نصر، حاکم بوشهر، و رضاقلی خان شاهسَوَند بود که به پیروزی لطفعلی خان منجر شد.
در دورة محمدشاه قاجار (۱۲۵۰–۱۲۶۴) تنگستان بلوکی با نخلستانهای بسیار و فاصله آبادیهای آن از یکدیگر نیم فرسخ یا یک فرسخ بوده و شمارة نخلهای آن را بیست هزار تا بوده‌است. در حملة نیروهای انگلیسی به جنوب ایران بر سر مسئلة هرات، اهالی دشتستان و تنگستان به رهبری باقرخان تنگستانی آنان را از بوشهر بیرون راندند. نیروهای انگلیسی در ۱۲۷۳/ ۱۸۵۷ دوباره به بوشهر حمله کردند و تنگستانیها به مقابله با آنان پرداختند، اما نیروهای انگلیسی، با وجود دادن تلفات بسیار، شهر را تصرف کردند. در اواخر سدة سیزدهم، تنگستان ناحیه‌ای با ۳۱ آبادی بوده که قریه‌ای به همین نام، قصبة آن بوده‌است. است از محصولات آنجا گندم، جو، خرما و هندوانه بوده‌است. دشتستانیها از همان زمان اهالی تنگستان را تنگسیر می‌نامیده‌اند. تنگسیرها در طول تاریخ ایران معاصر همواره افرادی دلیر و مهین پرست و شجاع بوده‌اند.
آثار تاریخی و زیارتی
آثار تاریخی و زیارتی شهرستان تنگستان:
روستای خائیز، امامزاده زین الشهدا شهر اهرم، چشمه آبگرم اهرم، چشمه آب درمانی (قوچرک)، سد انحرافی رودخانه باهوش اهرم، قلعه دختر واقع در کوه شهر آباد، قنات تاریخی شهر آباد، تل کوشک شهر آباد، امامزاده شاهزاده زکریا در شهر آباد، امامزاده شاه نعمت‌الله در شهر آباد، کوشک تاریخی شهر آباد، قلعه دختر شهر آباد، چشمه آبگرم اهرم، قنات تاریخی شهر آباد، خانه رئیس علی دلواری، امامزاده زید ابن علی گلنگون و …
مهمترین آثار تاریخی تنگستان عبارت اند از: ویرانة قلعه‌ای که بنای آن را به پیش از اسلام یا اوایل دورة اسلامی نسبت می‌دهند؛ مقبرة امامزاده آقامیراحمد (از فرزندان موسی کاظم و برادر شاهچراغ، متوفی ۱۸۳) در روستای آب بویی؛ مقبرة امامزاده جعفر، واقع در ۵ر۱ کیلومتری شمال شرقی شهر اهرم؛ قلعة زایر خضرخانِ اَهْرَمی در شهر اهرم؛ قلعة تنگستان در آبادی پهلوان کِشی؛ ویرانة قلعه محمدعلی خان، برادر باقرخان تنگستانی در آبادی گُلَکی و نیز قلعه‌ای در آبادی کَلات کهنه که به خاندان خوانین تنگستان منسوب است.