رایانه یا کامپیوتر (به انگلیسی: Computer) دستگاه الکترونیکی ای است که می‌تواند برنامه‌ریزی شود تا دستورهای ریاضیاتی و منطقی را به‌صورت خودکار انجام دهد. رایانه‌ها می‌توانند از مجموعه عظیمی از دستورها (کد) به نام برنامه (نرم‌افزار) پیروی کنند، این امر به آن‌ها اجازه می‌دهد تا قابلیت انجام حجم بزرگی از وظایف را داشته باشند؛ و بر اساس برنامه‌ای که به آن‌ها داده می‌شود عمل می‌کنند.

یک رایانه مدرن حداقل از یک واحد پردازش مرکزی (CPU)، نوعی حافظه و دستگاه‌های جانبی تشکیل شده‌است. واحد پردازش وظیفه انجام عملیات‌های محاسباتی و منطقی را بر عهده دارد. دستگاه‌های جانبی شامل دستگاه‌های ورودی (مانند صفحه‌کلید و موشی)، دستگاه‌های خروجی (مانند نمایشگر و هدفون) و ورودی/خروجی (مانند صفحه لمسی) می‌توانند برای نمایش و ارسال اطلاعات در رایانه مورد استفاده قرار گیرند. رایانه‌ها از لحاظ کارکرد به‌صورت مکانیکی، الکترومکانیکی و الکترونیکی، از لحاظ محاسبات به‌صورت قیاسی (Analog) و رقمی (Digital) و از لحاظ اندازه به ریز رایانه‌ها، رایانه‌های کوچک، رایانه‌های بزرگ و ابر رایانه ها تقسیم می‌شوند. رایانه‌های شخصی رایجترین نوع رایانه در میان انواع رایانه است.

معنای واژهٔ فارسی رایانه

واژهٔ رایانه از مصدر رایانیدن ساخته شده که در فارسی میانه به شکلِ rāyēnīdan و به معنای « سنجیدن ، سبک و سنگین کردن ، مقایسه کردن» یا «مرتّب کردن ، نظم بخشیدن و سامان دادن» بوده‌است. این مصدر در زبان فارسی میانه یا همان پهلوی کاربرد فراوانی داشته و مشتق‌ های زیادی نیز از آن گرفته شده بوده‌است. برایِ مصدر رایانیدن/ رایاندن در فرهنگ واژه دهخدا چنین آمده:

رایاندن

 (مص) راهنمایی نمودن به بیرون. هدایت کردن. (ناظم الاطباء).

.