فوق تخصص گوارش و کبد شیراز

از دستگاه گوارشتان چه می‌دانید؟

دستگاه گوارش یکی از دستگاه‌های فعال در بدن انسان و جانداران محسوب می شود که در انسان و مهره‌داران به صورت لولهٔ گوارشی، و در جانوران کمتر تکامل‌یافته مانند کیسه‌تنان از جمله هیدر، شقایق دریایی و عروس دریایی به صورت کیسهٔ گوارشی به نام حفره گوارشی وجود دارد.

باید توجه داشت که دستگاه گوارش در جانوران براساس نوع غذایی که می‌خورند به شکل‌های مختلفی است اما به‌طور کلی دستگاه گوارش آن‌ها از چهار بخش کلی بلع، گوارش مکانیکی و شیمیایی، جذب و دفع تشکیل شده‌است.

بعضی از جانوران که به صورت انگل زندگی می‌کنند مانند کرم کدو اصلاً دستگاه گوارش ندارند و به‌طور مستقیم و با عمل انتشار، مواد غذایی تجزیه شده را از طریق پوست وارد بدن خود کرده و مورد استفادهٔ سلول‌های خود قرار می‌دهند.

این مطلب را از دست ندهید: راه‌های پیشگیری از سرطان گوارش/ «کولورکتال» را بیشتر بشناسید

دستگاه گوارش انسان که از دهان تا مقعد امتداد دارد، از لولهٔ گوارشی و غده‌های گوارشی تشکیل شده‌است و حدود هفت متر طول دارد.

غدد گوارشی شامل غده‌های بزاقی، غده‌های دیوارهٔ معده و روده، پانکرآس یا لوزالمعده و کبد است.

لولهٔ گوارشی نیز شامل دهان، حلق، سرخ‌نای (مِری)، معده، رودهٔ باریک، رودهٔ بزرگ و راست‌روده می‌شود. هر چیزی که وارد معده می‌شود با آنزیم‌های درون معده مخلوط می‌گردد تا با اجزا ساده‌تری تجزیه شود.

سپس این مخلوط از معده خارج شده و به روده‌ها می‌رود تا از آنجا، مواد غذایی تجزیه شده جذب جریان خون شوند.

این مطلب را از دست ندهید: حقیقت‌هایی درباره دستگاه گوارش

مواد غذایی تجزیه شده از طریق جریان خون به سرتاسر بدن می‌روند و در اختیار یاخته‌های بدن قرار می‌گیرند تا در آن‌ها مصرف شده یا ذخیره شوند، اجزای غذایی که جذب نمی‌شوند از بدن دفع می‌شوند (از طریق مدفوع).

غذاهایی برای تقویت گوارش

متأسفانه بسیاری از مردم بنا بر دلایل مختلف با مشکلات گوارشی همانند؛ نفخ، تولید گاز، درد‌ها و ناراحتی‌های شکمی، اسهال، یبوست و سایر مشکلات مربوط به گوارش روبرو هستند و برخی از شرایط خاص مثل سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری ریفلاکس معده به مری، بیماری کرون، دیورتیکولیت و سوزش سر دل می‌توانند انسان را در معرض مشکلات گوارشی بسیار شدیدتری قرار دهند.

لازم به ذکر است افراد سالم هم می‌توانند مشکلات گوارشی را به دلایلی مثل عدم وجود فیبر و پروبیوتیک کافی در رژیم غذایی خود تجربه کنند.

این مطلب را از دست ندهید: دستگاه گوارش خود را با این رژیم غذایی تقویت کنید

در ادامه به معرفی برخی از خوراکی ها می پردازیم که می تواند دستگاه گوارش شما را تقویت کند.

• زنجبیل

زنجبیل یک ماده سنتی است که دارای فوایدی در تقویت و بهبود سیستم گوارش و جلوگیری از حالت تهوع است.

بسیاری از زنان باردار از زنجبیل برای درمان حالت تهوع صبحگاهی خود استفاده می‌کنند. این ریشه زردرنگ نشان داده در تسریع تخلیه معده مؤثر است؛ بنابراین زنجبیل با انتقال سریع‌تر غذا از معده به روده، احتمال ابتلا به سوزش سر دل، حالت تهوع و ناراحتی‌های معده را کاهش می‌دهد.

• سبزی‌های تیره برگ

سبزی‌های سبزرنگ تیره منابع فوق‌العاده‌ای از فیبر نامحلول هستند. این نوع فیبر باعث حجیم شدن مدفوع انسان می‌شود که در نهایت موجب افزایش سرعت عبور آن از دستگاه گوارش می‌شود.

این سبزی‌ها علاوه بر فیبر، منبع خوبی از منیزیم هستند.

منیزیم با تقویت و بهبود قابلیت انقباض عضله داخل معده باعث تسکین و بهبود یبوست می‌شود.

برخی از تیره برگ‌هایی که دارای این خواص هستند عبارت‌اند از: اسفناج، بروکلی و کلم بروکسل و سایر سبزی‌های تیره برگ.

علاوه بر وجود فیبر نامحلول و منیزیم در این سبزی‌های تیره برگ، طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ شکل گرفت مشخص شد نوعی قند نامعمول در این تیره برگ‌ها وجود دارد که باکتری‌های خوب موجود در روده را تغذیه می‌کند.

این مطلب را از دست ندهید: درمان دستگاه گوارش با طب سنتی

محققان معتقدند این قند با کمک به باکتری‌های خوب و تضعیف باکتری‌های بدی که موجب بیماری می‌شوند به گوارش بهتر کمک می‌کند.

• ماست

ماست از شیر تخمیر شده (معمولاً توسط باکتری‌های اسیدلاکتیک) تهیه می‌شود. ماست دارای باکتری‌های مفیدی به نام پروبیوتیک است.

این باکتری‌های خوب که در دستگاه گوارش انسان زندگی و به تقویت و بهبود گوارش کمک می‌کنند موجب سلامتی روده می‌شوند بنابراین با مصرف ماست می‌توان میزان این باکتری‌های مفید را افزایش داد و به کمک دستگاه گوارش فرستاد.

پروبیوتیک‌ها برای مشکلاتی از قبیل: نفخ، اسهال و یبوست مفید و در بهبود گوارش لاکتوز (قند موجود در شیر) نیز مؤثر هستند. البته همه ماست‌ها حاوی پروبیوتیک نیستند بنابراین سعی کنید روی بسته‌بندی ماست‌ها را ببینید که حاوی باکتری‌های فعال باشند.

• سیب

سیب منبعی غنی از پکتین، نوعی فیبر محلول است. پکتین به حجیم شدن مدفوع کمک می‌کند و از همین رو معمولاً برای درمان اسهال و یبوست مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از دیگر آثار پکتین می‌توان به کمک به کاهش عفونت‌های روده و التهاب روده بزرگ اشاره کرد.

• رازیانه

رازیانه معمولاً برای افزودن عطروطعم به غذا‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فیبر داخل رازیانه به جلوگیری از یبوست و تنظیم دستگاه گوارش انسان کمک می‌کند.

این مطلب را از دست ندهید: بدترین مواد غذایی برای گوارش را بشناسید

این گیاه همچنین حاوی یک عامل ضداسپاسمی است که به راحتی عضلات موجود در دستگاه گوارش کمک می‌کند.

این اتفاق می‌تواند به کاهش علائم منفی گوارش از قبیل: نفخ نیز کمک کند.

• دانه چیا

دانه چیا هم یکی از منابع بسیار خوب فیبر محلول است.

این فیبر‌ها موجب تشکیل یک ماده شبیه به ژلاتین در معده می‌شوند. ماده ژل‌مانند تشکیل شده از فیبر‌ها عملکردی شبیه به پروبیوتیک‌ها دارند و برای رشد باکتری‌های مفید در روده مفید هستند و از این طریق در داشتن سیستم گوارشی بهتر و سالم‌تر کمک می‌کنند.

• چغندر

اگر بخواهیم منبع فیبر خوب دیگری نام ببریم باید به چغندر اشاره کنیم. ۱۳۶ گرم چغندر حاوی ۳.۴ گرم فیبر است. فیبر سیستم هاضمه را دور می‌زند و خود را به کولون (روده بزرگ) می‌رساند و موجب تغذیه‌ باکتری‌های خوب روده و همچنین حجیم کردن مدفوع انسان می‌شود.